Intervista e Kryetarit të LSI-së

Intervista e Kryetarit të LSI-së z. Ilir Meta në emisionin “BUGAJSKI HOUR” nga gazetari Janusz Bugajski.

Bugajski : I ftuari i sotëm është Ilir Meta kryetari i Partisë Socialiste për Integrim ish-kryeministër dhe ish-ministër i Jashtëm i Shqipërisë një aktor i rëndësishëm politik në politikën shqiptare. Mirëserdhët në emision! Faleminderit që e pranuat ftesën!

Meta : Faleminderit për ftesën. Është një kënaqësi për mua të jem këtu me ju.
Bugajski : Po filloj me një pyetje themelore që ia kam bërë edhe kryeministrit Sali Berisha si edhe liderit të opozitës Edi Rama. Pyetja është kjo. A është Shqipëria një demokraci që po lulëzon që po ecën në drejtimin e duhur apo një demokraci në tërheqje që po shkon në drejtimin e gabuar?

Meta : Shqipëria pa asnjë diskutim që është një demokraci e cila po konsolidohet dhe formësohet dhe zhvillohet çdo ditë e më shumë si një demokraci evropiane. Natyrisht që raporti midis asaj se sa demokratike është sot Shqipëria mund të përcaktohet përveçse nga anëtarësimi i Shqipërisë në NATO pa dyshim që një kriter kryesor mund të vlerësohet raporti i saj me Bashkimin Europian.

Bugajski : Siç e dini Bashkimi Europian ka përcaktuar disa kushte që Shqipëria duhet t’i plotësojë që të kualifikohet për marrjen e statusit kandidat në Bashkimin Europian. Cili prej këtyre kushteve iu duket më i rëndësishëm me të cilët duhet të pajtohet qeveria shqiptare parlamenti shqiptar?

Meta :  -Pa asnjë diskutim se Bashkim Europian kërkon plotësimin e një sërë kushtesh për ti dhënë Shqipërisë statusin e vendit kandidat dhe patjetër më pas anëtarësimin e plotë të vendit në këtë union. Nuk duhet të harrojmë se BE nuk është më në kushtet e përpara 20 viteve apo 10 viteve kur ishte tepër entuziast për zgjerimin e tij dhe kur Europa ishte në një situatë ekonomike shumë më pozitive. Jemi në një situatë tjetër ku BE ka arritur një zgjerim të jashtëzakonshëm dhe ku i duhet të përballohet me problemet që i ka sjellë ky zgjerim ashtu sikurse i duhet të përballohet me këtë krizë tepër serioze ekonomike dhe financiare e cila ka arsyet e saj globale europiane apo dhe rajonale dhe lokale.
Nuk duhet të harrojmë se Greqia është një vend anëtar  i BE nuk mund të themi se nuk është një vend demokratik përkundrazi demokracia në një mënyrë dhe ka lindur në Greqinë e Lashtë por aktualisht po ndesh disa probleme po ndesh disa vështirësi të cilat nuk janë vetëm lokale dhe në këtë drejtim duhet të kemi parasysh se raportet e Shqipërisë me BE janë dhe do të jenë kontraktuale. Ndaj vërejtjet e BE drejtuar drejtuesve të politikës në Shqipëri qëndrojnë në një masë të mirë por dhe nuk duhet të harrojmë se Shqipëria ishte vendi më i izoluar i Europës 22 vite më parë Shqipëria ishte Koreja e Veriut të Europës komuniste nuk kishte asnjë krahasim mes Shqipërisë dhe ish Jugosllavisë madje as midis Shqipërisë dhe Rumanisë së Çausheskut. Shqipëria ishte vendi më i izoluar ishte vendi më i prapambetur dhe në këtë drejtim kjo trashëgimi  nuk mund të kapërcehet menjëherë. Për fat të keq ende në politikën shqiptare një pjesë e kësaj trashëgimie autoritariste ekziston por unë mendoj që në shoqërinë shqiptare në tërësi kemi një situatë më pozitive.
Pra qytetarët në raport me njëri-tjetrin janë shumë më të relaksuar më të shtensionuar se sa shpesh janë politikanët përballë njëri-tjetrit sidomos kur janë dhe kamerat prezent. Ndaj nuk duhet të absolutizojmë problemet që ka Shqipëria. Duhet të kemi parasysh se dhe vendet e tjera që janë anëtare të BE  kanë pasur një situatë tejet konfliktuale edhe pasi janë bërë anëtarë të BE kanë pasur konflikte të ashpra mes Parlamentit dhe Presidentit kanë pasur për këto arsye zgjedhje të parakohshme presidenciale e kështu në vijim për të mos përmendur pastaj rastin belg ku për më shumë se një vit u desh që të krijohej qeveria që natyrisht nuk është një problem për Belgjikën. Pra mendoj se ne kemi probleme për të zgjidhur ku problem kryesor është rritja e përgjegjësisë së aktorëve politikë për të fituar kohën dhe jo për ta shpërdoruar atë po në tërësi Shqipëria ka realizuar një progres real një progres të qëndrueshëm i cili mund të konfirmohet dhe nga situata ekonomike e cila natyrisht që…

Bugajski :  Para se të kalojmë te situata ekonomike dua të flas më specifikisht për perceptimet e Shqipërisë nga jashtë. Një nga akuzat përsa i përket sistemit politik strukturor të Shqipërisë është se sistemi politik është tejet i polarizuar. Dhe se këto zënka politike mes partive kryesore pengojnë miratimin e ligjeve pengojnë plotësimin e kritereve pengojnë kryerjen e reformave të nevojshme që të kualifikohet për anëtarësim në Bashkimin Europian. Si do i përgjigjeni ju këtij procesi polarizimi?

Meta :- … Është e vërtetë që ende ka një polarizim të panevojshëm politik sepse dallimet politike janë të domosdoshme për të funksionuar vetë sistemi demokratik si i tillë por unë do të nënvizoja faktin se në muajt e fundit ka një shtensionim ka një përmirësim të klimës politike me kthimin e opozitës në Parlament. Një pjesë e rekomandimeve të Komisionit Europian të cilat kërkojnë bashkëpunimin e dy palëve në Parlament tashmë janë miratuar dhe një pjesë e këtij legjislacioni i cili kërkon një maxhorancë të kualifikuar. Ka ende çështje të cilat duhen zgjidhur ku në mënyrë të veçantë dhe më emergjente është përfundimi i reformës zgjedhore i reformës për procedurat parlamentare zgjidhja e çështjes së imunitetit dhe unë shpresoj që kjo klimë të vijojë dhe pas zgjedhjes së Presidentit të Republikës sepse integrimi europian është një aspiratë e të gjithë qytetarëve shqiptarë është një aspiratë e socialistëve e demokratëv
e dhe gjithë të tjerëve. Më shumë se 90 përqind e qytetarëve tanë e dëshiron dhe e ëndërron anëtarësimin e Shqipërisë në BE është çështje e një projekti politik është çështje e një projekti ekonomik është çështje e dinjitetit të një populli të izoluar padrejtësisht të cilit i është mohuar përkatësia europiane prej një sistemi tepër të huaj që u imponua në Shqipëri. Ndaj në të gjitha këto drejtime unë besoj se ky bashkëpunim do të vazhdojë për arsye sepse unë shpresoj që dhe politikanët shqiptarë e kanë kuptuar që radikalizmi nuk ndihmon vendin nuk ndihmon forcat e tyre politike nuk i ndihmon as vetë ata sepse sot Shqipëria nuk është si në vitet ’90 apo ’91 ku njerëzit nuk kishin se çfarë të humbisnin. Sot nuk duhet të harrojmë se gati 85 përqind e ekonomisë kombëtare i takon sektorit privat të gjithë kanë se çfarë të humbasin dhe kërkesa për stabilitet është një kërkesë e përgjithshme ashtu sikurse dhe kërkesa për të përshpejtuar integrimin europian është gjithashtu një kërkesë e përgjithshme dhe të gjithë janë përballë këtyre qytetarëve të cilët janë dhe votues. Zgjedhjet nuk janë larg janë pas një viti dhe shpresoj që të vijojë ky bashkëpunim të plotësohen të gjitha rekomandimet e Komisionit Europian Shqipëria të marr statusin e vendit kandidat aq më tepër që në 28 nëntor të këtij viti ne do të festojmë dhe 100-vjetorin e pavarësisë.

Bugajski :  Me pak fjalë po thoni se konkurrenca politike është e rëndësishme por polarizimi i tepruar nëse çon në pengesë është i dëmshëm për vendin madje për çdo qytetar. Tani po kaloj te zgjedhjet e fundit për president në Shqipëri. Në fakt doja të flisja më shumë për procesin e zgjedhjes sesa për individin e zgjedhur. Mesa kuptoj ju keni luajtur një rol të rëndësishëm në gjetjen e kandidatit konsensual të pranueshëm nga të gjitha partitë nga shumica e partive në Parlament nga publiku i gjerë. Si mendoni cila ishte arsyeja për mosarritjen e këtij konsensusi? Pse kandidati u zgjodh me një rezultat më të ngushtë sesa ai i përgjithshmi në Parlament?
Meta : Unë besoj se ne kemi lënë pas një proces i cili edhe pse nuk kërkohej domosdoshmërisht nga Kushtetuta për shkak të ndryshimeve kushtetuese të cilat u bënë katër vite më parë dhe që forca politike që unë përfaqësoj i ka kundërshtuar në mënyrë shumë të qartë përsëri u zhvillua një proces i cili për fat të keq nisi vonë por i cili sidoqoftë ishte një proces i vërtetë ishte një proces gjithëpërfshirës ishte një proces ku u përfshin të gjithë aktorët ishte një proces ku u diskutua dhe ku u evidentuan kandidatura të mundshme të cilat mund të fitonin konsensusin e përgjithshëm pra të dy palëve. Por natyrisht theksoj që fakti që ky proces nisi me vonesë dhe vetë afatet kushtetuese por dhe mosçlirimi ende nga disa paragjykime të cilat janë shumë të karakterit psikologjik dhe mosbesues se sa thelbësore solli disa zhvillime të paparashikuara apo të papritura sikurse ishte tërheqja e disa kandidatëve dhe natyrisht dhe emergjenca e respektimit të afateve kushtetuese për shkak dhe të evidimit të zgjedhjeve të parakohshme sepse nëse kishte diçka për të cilën Shqipëria nuk kishte nevojë mendoj se ishin zgjedhjet e parakohshme aq më tepër kur ende ne nuk kemi përfunduar dhe reformën zgjedhore dhe kur dihet se në të kaluarën ka patur kontestime ndaj proceseve zgjedhore
Bugajski :  A mendoni përsa i përket procesit të zgjedhjes së presidentit duhet të bëjë Shqipëria zgjedhje direkt presidenciale si shumica e vendeve në Europë zgjedhje që do kishim një mandat më të gjerë publik për presidentin sesa një proces jo të drejtpërdrejtë që vendoset në Parlament? Si mendoni duhet të mbajë Shqipëria zgjedhje presidenciale direkt?
Meta :- Unë jam plotësisht i mendimit se çështja e zgjedhjes së Presidentit nga Parlamenti si në të kaluarën apo dhe në rastin e fundit tregoi se është e domosdoshme që ky të jetë një proces më transparent dhe natyrisht që të jetë i tillë rruga më e mirë do të ishte ajo që Presidenti të zgjidhej drejt për drejt nga qytetarët. Pavarësisht se kjo nuk duhet të ndikojë në ndryshimin e sistemit tonë dhe as ndoshta në rritjen e kompetencave të Presidentit i cili sidoqoftë nuk ka pak kompetenca dhe nuk është një figurë thjesht ceremoniale ka një rol të rëndësishëm sidomos në fushën e drejtësisë dhe të institucioneve të pavarura. Absolutisht që një zgjedhje e drejt për drejtë nga qytetarët mendoj se do ti jepte atij dhe një autoritet më të madh moral po dhe gjithçka do ta bënte më transparente dhe nuk do të ishte një harxhim i panevojshëm i kohës përkundrazi do të kishte një ushtrim tjetër demokracie dhe transparence.
Bugajski :  Sa mbështetje gjen në parlament zgjedhja direkte e presidentit? A e mbështesin këtë çështje shumica e partive apo e deputetëve?
Meta :- Ne këtë çështje e kemi ngritur dhe kur u bënë ndryshimet e fundit kushtetuese atëherë të dy partitë kryesore ishin në unison për të bërë këtë ndryshim me idenë për të evituar krizat e panevojshme që mund të vinin nga imponimi në Kushtetutë i zgjedhjes së Presidentit në të gjitha raundet me 60 përqind plus 1 të votave ndërkohë që nuk erdhi asnjë krize e tillë as në vitin 2002 kur u zgjodh për herë të parë zoti Moisiu as në vitin 2007 kur u zgjodh zoti Topi. Megjithatë unë besoj se mund të arrihet një konsensus për këtë çështje në të ardhmen pra pa shtuar kompetencat e Presidentit të jepet mundësia qytetarëve që të votojnë po tu jepet mundësia dhe kandidatëve të ndryshëm që të shpalosin alternativat e tyre jo para kryetarëve të partive por para qytetarëve.
Bugajski :  Përsa i përket Kushtetutës përsa i përket zgjedhjeve jo të drejtpërdrejta thatë se presidenti ka kompetenca të rëndësishme me fjalë të tjera emërimi i drejtorit të Shërbimit Informativ i Prokurores së Përgjithshme si mendoni duhet të ketë më shumë autoritet më shumë kompetenca kushtetuese presidenti i ri edhe me kët&
euml; system jo të drejtpërdrejtë zgjedhjeje?
 Meta :- Unë mendoj se Presidenti ka kompentenca dhe ka mundësi për të luajtur rolin e tij në forcimin e institucioneve të pavarura dhe në mendimin tim  besoj se para ndryshimeve të rëndësishme zgjedhja e Presidentit drejt për drejtë nga qytetarët do të ishte një element tjetër pozitiv në mënyrë që qytetarët të mos krijojnë idenë se Presidenti po zgjidhet pas kuintave dhe po zgjidhet dikush që u intereson dy tre apo katër politikanëve të caktuar. Ne kemi rastin e Maqedonisë kemi dhe raste të tjera ku pak a shumë kompetencat janë të njëjta dhe Presidenti zgjidhet nga qytetarët.

Bugajski :  Tani dua të flasim pak për partinë tuaj Lëvizja Socialiste për Integrim. Këtë pyetje ua bëj përherë kryetarëve të partive që intervistoj. Pse votuesit duhet t’ju votojnë juve? Ku ndryshon programi juaj nga ai i demokratëve dhe i socialistëve? Kam edhe një pyetje specifike. Ju e përcaktoni partinë tuaj si socialiste. Ç’do të thotë kjo në konfigurimin politik të momentit kur termi socialist e ka humbur shumicën e kuptimit të tij origjinal?

Meta :- Unë besoj se LSI ka sjell shumë varietete në jetën politike shqiptare. Për herë të parë u krijua një forcë politike e cila pati një mbështetje reale dhe e cila për fat të keq në dy zgjedhje u dëmtua në mënyrë të rëndë dhe të qëllimshme nga dy forcat e tjera politike si në zgjedhjet e vitit 2005 ashtu dhe në zgjedhjet e vitit 2009 ku u bë një kodi i veçantë kundër kësaj force politike sepse në një farë mënyrë dy partitë e tjera kërkonin të absolutizonin një sistem më të polarizuar ku qytetarëve të mos u jepet mundësi të bëjnë një zgjedhje të tretë jo vetëm për LSI po dhe për çdo forcë tjetër politike që ka ekzistuar në të kaluarën apo që mund të krijohet në të ardhmen. Në këtë drejtim në radhë të parë LSI mendoj që ka kontribuar dhe kontribuon për të depolarizuar jetën politike në vend për të thyer tabu të cilat kanë krijuar probleme të mëdha politike të cilat janë shoqëruar me ndarje të thellë dhe shoqërore dhe psikologjike. Por mbi të gjitha LSI ka treguar në vijimësi që nga dita e krijimit është një forcë pro europiane është një force e cila si motivim të saj kryesor ka përshpejtimin e të gjitha  reformave të cilat bashkojnë Shqipërinë me Europën më shpejt. Kjo ka qenë dhe një nga arsyet që është krijuar sepse një nga arsyet që ajo u krijua në shtator 2004 ishte ngadalësimi i ritmeve të reformave të integrimit europian dhe në çdo kohë në rast se ne do të vlerësojmë qëndrimin e LSI-së pavarësisht se me kë ka qenë në koalicion apo dhe në rastet kur nuk ka qenë në koalicion kur ka qenë e detyruar të ndeshet e vetme përballë dy forcave të tjera gjithnjë ajo ka qenë në një drejtim me kërkesat e qytetarëve shqiptare dhe me kërkesat e vetë BE për të orientuar politikën shqiptare qeverisjen në Shqipëri drejt atyre reformave të cilat sjellin më shumë stabilitet të cilat forcojnë institucionet të cilat stabilizojnë dhe ristrukturojnë ekonominë për ta bërë më konkurruese dhe mendoj që ky ka qenë dhe do të mbetet orientimi themelor i LSI dhe në të ardhmen.
Bugajski :  E kuptoj por pyetja ime ishte specifikisht për termin “socialist”. Ç’domethënie ka në kontekstin aktual politik? Me fjalë të tjera a ka një program më rishpërndarës përsa i përket ekonomisë rishpërndarje drejt publikut a është… ju përmendët sipërmarrjet private. S’ju duket më tepër një qëndrim i qendrës së djathtë sesa i qendrës së majtë? Ku ndryshoni ju nga Partia Socialiste apo ajo Demokrate?

Meta :- Mendoj se ekonomia e tregut nuk është një element që i takon të djathtës apo liberalëve mendoj që ekonomia e tregut e cila shoqërohet me politika sociale të cilat ndihmojnë në rishpërndarjen e të mirave materiale për të krijuar një raport më të drejtë midis shtresave të ndryshme në shoqëri dhe ekonomia e tregut e cila shoqërohet dhe me politika rregullative të shëndetshme dhe efikase absolutisht që është rruga më e sigurtë për të rritur mirëqënien e të gjithë shoqërisë si të tërë po dhe për të mbrojtur shtresat në nevojë. Për shembull këtu tek ne ka lindur një debat për sa i takon taksës së sheshtë e cila është kundërshtuar si një taksë që ndihmon apo u shërben më shumë kapitalit privat sesa qytetarëve. Duhet të pohoj që ne jemi si forcë politike të prirur për të qenë parimor dhe pragmatistë që do të thotë se nuk është themelore në përcaktimin e majtë të djathtë nëse përcaktohe një taksë progresive apo një taksë e sheshtë apo një lloj tjetër takse por është e rëndësishme të kuptojmë që politikat rishpërndarëse apo politikat e solidaritetit social nuk mundet të bazohen mbi dogma ato do të bazohen gjithmonë mbi rritjen ekonomike do të bazohen mbi rritjen e mirëqënies në tërësi të gjithë shoqërisë dhe në këtë drejtim Shqipëria ka patur dhe ka nevojë për aplikimin e taksës së sheshtë si mundësia më e mirë për të tërhequr investimet e huaja por dhe si rruga më e mirë për të zhvilluar për të stimuluar biznesin vendas sepse  vetëm në këtë mënyrë ne do të hapim më shumë vende pune do të gjenerojmë më shumë mirëqënie dhe pasuri për të gjithë shoqërinë dhe natyrisht do të kemi mundësi që me politika të tjera sociale rishpërndarëse të ndihmohen shtresat më në nevojë të shoqërisë. Pra ne jemi për një socializëm të çliruar nga dogma për një socializëm i cili nuk absolutizon tregun dhe ekonominë e tregut po e sheh atë si një instrument për të zhvilluar shoqërinë dhe si një instrument për të ndihmuar qytetarët dhe sidomos shtresat në nevojë.
Bugajski :  Mesa kuptoj jeni një forcë sociale me pikëpamje qendrore që mbështet tregun. Me fjalë të tjera tregu sjell rritje por duhet të ketë rregulla për të mbrojtur shtresat më të pafata të shoqërisë një rrjetë sigurie e kështu me radh&
euml;. Tani dua të flasim për mundësinë e zgjedhjeve parlamentare. Prisni zgjedhje të parakohshme parlamentare. Sa herë vij në Tiranë dëgjoj fjalë se zgjedhjet do zhvillohen shumë shpejt madje kam dëgjuar edhe disa data të përcaktuara por në të vërtetë këto fjalë janë shuar. Prisni zgjedhje të parakohshme parlamentare?

Meta :- Unë kam që nga viti 1992 kur hyra për herë të parë në Parlament si deputet i PS dhe isha shumë më i ri atëherë 22-23 vjeç dhe çdo javë besoja se javën tjetër do të kishte zgjedhje të reja sepse duke qenë i pakënaqur me qeverinë dhe duke besuar në drejtësinë e  çështjeve të cilat unë mbroja dhe përfaqësoja po njëkohësisht dhe duke u takuar gjithmonë me përkrahësit e këtyre çështjeve dhe këtyre kauzave pra me qytetarët të cilët ishin kundër qeverisë më dukej sikur e gjithë Shqipëria kërkonte zgjedhje të parakohshme dhe këto do të ndodhnin shumë shpejt. Ndaj dhe vazhdimisht ka kërkesa për zgjedhje të parakohshme dhe në fund të fundit është detyra e çdo opozite që ti kërkojë ato të punojë dhe të shpresojë për to. Por këto nuk do të ishin të dobishme për vendin sepse ne jemi në një proces kur duhet të përmbyllim dhe disa detyrime të tjera që kemi ndaj BE me qëllim marrjen e statusit të vendit kandidat. Prandaj zgjedhjet e parakohshme para zgjedhjes së Presidentit para marrjes së detyrës në 24 korrik përpara se KE të parapërgatisë opinionin e tij për statusin përpara se këshilli të ketë mundësi të shprehet e kështu me rradhë. Mendoj se janë tërësisht të panevojshme dhe jam i bindur që vendi ka nevojë për të vendosur një rregull që zgjedhjet të zhvillohen çdo katër vite që çdo maxhorancë të ketë të domosdoshme për të provuar aftësitë e saj ashtu sikurse dhe opozita të ketë kohën e  nevojshme për të ndërtuar një alternativë më të mirë në të ardhmen.Për të mos i shtuar këtyre arsyeve shqiptarëve që unë përmenda më parë të cilat i bëjnë këto zgjedhjet të panevojshme madje dhe të dëmshme për të mos shtuar faktin se vetëm pak ditë më parë në Greqi     përfunduan zgjedhjet e dyta të parakohshme apo në rajonin tonë ashtu sikurse ka progres ka dhe zhvillime të papritura kur dihet roli i Shqipërisë në rajon për stabilitetin e tij. Pra ka shumë arsye pse nuk janë të nevojshme pse janë tepër zgjedhjet e parakohshme për Shqipërinë aq     më tepër kur nuk ka mbetur shumë kohë deri në zgjedhjet normale në më pak se një vit.    
Bugajski :  E kuptoj fare mirë logjikën tuaj por çdo parti bën planifikime për zgjedhjet e ardhshme. Çdo parti ka përgjegjësi të shohë para. Duke ditur se do zhvillohen zgjedhjet vitin tjetër në 2013-tën e shihni veten si përcaktues në qeverinë e ardhshme në një koalicion në të ardhmen dhe nëse po cila nga dy partitë kryesore ka më tepër mundësi të jetë partia me të cilën do bënit koalicion. Po flasim para kohe por ju shihni përpara. Mesa kuptoj