21 Feb Kryetari i Partisë së Lirisë, z.Ilir Meta përshëndet Forumin e Tretë Botëror “Paqe e Drejtë për Zhvillimin” në Kajro
“Paqja nuk është diçka që e dëshironi; Është diçka që e krijoni, diçka që e bëni, diçka çfarë jeni, dhe diçka që e dhuroni”- Xhon Lenon
Të nderuar të ftuar
Është nderi dhe privilegji im të marr pjesë në Forumin e Tretë Botëror për Kulturën e Paqes së Drejtë.
I shpreh mirënjohjen time Presidentit të Republikës Arabe të Egjiptit, Shkëlqesisë së Tij, z. Abdel Fattah El-Sisi për mikpritjen e kësaj ngjarjeje dhe veçanërisht për Fondacionin Kulturor Abdulaziz Saud Albabtain, i cili pas vdekjes së papritur dhe të papritur të z. Abdulaziz Saud Albabtain, Kryetari i Fondacionit Kulturor Albabtain, vendosi të vazhdojë me organizimin e Forumit të Tretë Botëror për Paqe të Drejtë.
Ky Forum nuk është vetëm një homazh për trashëgiminë kulturore dhe aspiratat për promovimin e Kulturës së Paqes së Drejtë të të ndjerit Abdulaziz Saud Albabtain, shpirti i tij u preftë në paqe të përjetshme, por edhe vazhdimësi e punës së tij bamirëse, ideve, parimeve dhe vlerave humanitare. .
“Ndërtimi i urave të mirëkuptimit midis komuniteteve të ndryshme është thelbësor për nxitjen e një kulture paqeje dhe harmonie.” – tha z. Abdulaziz Saud Albabtain.
Dhe Forumi Botëror për Paqe të Drejtë, organizuar nga “Fondacioni Kulturor Abdulaziz Saud Albabtain”, e bëjnë pikërisht këtë, duke bashkuar personalitete dhe studiues të dalluar nga prejardhje dhe vende të ndryshme të botës.
Kultura e paqes së drejtë është një grup vlerash, qëndrimesh, mënyrash sjelljeje dhe mënyrash jetese që refuzojnë dhunën dhe synojnë të parandalojnë konfliktet.
Paqja e drejtë pranon se paqja nuk mund të arrihet përmes shtrëngimit ose dominimit, por kërkon pajtim të vërtetë, dialog, negocim dhe bashkëpunim ndërmjet palëve, individëve, grupeve dhe kombeve në konflikt.
Ne nuk mund të arrijmë paqen pa respektimin e të drejtave të njeriut dhe dinjitetit njerëzor, pa promovuar drejtësinë sociale dhe barazinë ekonomike, pa siguruar që të gjithë individët të kenë akses të barabartë në të drejtat e tyre themelore: të drejtat për jetën, lirinë dhe sigurinë.
Fatkeqësisht, ne po jetojmë sot në një botë plot konflikte, luftëra, padrejtësi dhe pabarazi.
Situatat dramatike që po shohim në Ukrainë dhe Gaza janë shembuj se sa e brishtë mund të jetë paqja. Kjo është një kohë dramatike jo vetëm për Ukrainën dhe Gazën, por për të gjithë botën.
Një pjesë e arritjes në një paqe të drejtë përfshin njohjen e një ekzistence të përbashkët dhe historisë së përbashkët edhe nëse kjo qasje nxjerr në pah dallime serioze.
Nga kjo qasje, një zgjidhje me dy shtete për izraelitët dhe palestinezët është ajo që mund të trajtojë të kaluarën dhe të ardhmen e këtyre kombeve. Vlerësoj në veçanti përpjekjet e Egjiptit për t’i dhënë fund këtij brutaliteti dhe për t’i shtyrë të dyja palët për dialog dhe zgjidhje, sepse jo vetëm e ardhmja e këtij rajoni është në rrezik, por vazhdimi i tij kërcënon paqen dhe sigurinë më gjerë.
Ajo tregon edhe një herë se lufta mund të shpërthejë në çdo kohë, kudo në botë.
Fatkeqësisht, shifrat e vërtetojnë këtë. Vetëm në vitin 2022, pati 55 konflikte të dhunshme në të gjithë botën dhe numri i vdekjeve në konflikte aktive u dyfishua atë vit.
Ndërsa për vitin 2023, sipas studiuesve të Uppsala Conflict Data Program, ky trend i errët do të vazhdojë.
Ndërkohë, sipas Bankës Botërore, vlerësohet se 80% e nevojës humanitare vjen nga konfliktet e dhunshme, ku fatkeqësisht gratë dhe fëmijët janë më të prekurit.
Për më tepër, konflikti është “një shkak kryesor i ndryshimit të rritjes ekonomike në shumë vende me të ardhura të ulëta dhe të mesme”.
Nëse tendencat aktuale në rritje të konflikteve të dhunshme vazhdojnë, OECD vlerëson se deri në vitin 2030 më shumë se gjysma e të gjithë njerëzve të varfër të botës do të jetojnë në vende të prekura nga një nivel i lartë dhune dhe si pasojë do të jenë edhe më të varfër.
Në ditët e sotme jemi dëshmitarë të rritjes së tensioneve globale mes SHBA-së, Rusisë dhe Kinës, gjë që vështirëson organizimin e operacioneve të OKB-së.
Ka edhe një rikthim në konfliktet ndërkombëtare me dy shtete që luftojnë njëri-tjetrin, gjë që është mjaft shqetësuese për paqen ndërkombëtare.
Ndërsa kontestimi gjeopolitik është në kulmin e tij më të lartë, që nga fundi i Luftës së Ftohtë, një valë procesesh transformimi mund të vërehet në shumë vende në të gjitha rajonet e botës, si rënia e cilësisë së regjimeve demokratike, ngritja e nacionalistëve dhe shpeshherë. lëvizjet dhe liderët autoritarë, kufizimet në rritje ndaj aktorëve të shoqërisë civile (“tkurrje të hapësirave qytetare”) etj.
Për momentin, vlerësohet se gati ¾ e popullsisë së botës jeton në vende me një regjim autokratik.
Për më tepër, ne po jetojmë në një botë ku degradimi mjedisor dhe mungesa e burimeve mund të përkeqësojnë konfliktet, veçanërisht në rajone të pasura me burime, por të margjinalizuara ekonomikisht.
Klima po nxehet çdo vit dhe për fat të keq, duket sikur jemi mësuar të pranojmë thyerjen e rekordeve negative të temperaturës në rritje të planetit tonë Tokë.
Të gjithë e ndjejmë ndikimin e ndryshimeve klimatike në vendet tona. 2023 ka qenë një vit me valë ekstreme të të nxehtit, rritje të nivelit të detit, katastrofa me përmbytje, uragane dhe stuhi të cilat kanë prekur miliona e miliona njerëz në mbarë botën, por veçanërisht ata në vendet në zhvillim.
Të paktën 12,000 njerëz – 30% më shumë se në 2022 – humbën jetën për shkak të përmbytjeve, zjarreve, cikloneve, stuhive dhe rrëshqitjeve të dheut në mbarë botën në vitin 2023. (Save the Children)
Ndërsa sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), deri në 828 milionë njerëz, ose rreth 10% e popullsisë globale, janë të prekur nga uria.
Goditjet ekonomike, ngjarjet ekstreme të motit dhe konfliktet si lufta në Ukrainë kanë kufizuar furnizimet globale të ushqimit, kanë rritur çmimet dhe kanë paraqitur një kërcënim për popullatat dhe vendet e cenueshme.
E ardhmja duket e zymtë. Vlerësohet se ndryshimet klimatike dhe humbja e biodiversitetit do të rrisin çmimet e ushqimeve me 20% për miliarda njerëz me të ardhura të ulëta, gjë që si pasojë do të krijojë më shumë paqëndrueshmëri dhe pasiguri, jo vetëm brenda këtyre vendeve, por edhe për pjesën tjetër të botës.
Nuk ka dyshim se paqja është një nga shtyllat kryesore të Agjendës së Kombeve të Bashkuara 2030. Kjo Agjendë thotë se pa zhvillim të qëndrueshëm nuk mund të ketë paqe dhe pa paqe nuk mund të ketë zhvillim të qëndrueshëm.
Të dhënat tregojnë se paqja është në fund të fundit “një përcaktues kyç” për të gjitha kërcënimet dhe sfidat e adresuara nga Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm (SDG), “nga sëmundjet kronike te varfëria e fëmijëve te degradimi i mjedisit”.
Fatkeqësisht, duket se vetëm 15% e Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm të rënë dakord në 2015 duhet të përmbushen deri në vitin 2030.
Ka disa arsye për këtë, të cilat përfshijnë: konfliktet e dhunshme në mbarë botën, pushtimi i Ukrainës nga Rusia, i cili solli pasiguri energjetike dhe ushqimore për miliona njerëz; COVID 19 që ngadalësoi zhvillimin ekonomik; degradimi i mjedisit dhe ndryshimet klimatike të cilat sjellin pasiguri dhe paqëndrueshmëri.
Varfëria, pabarazia, padrejtësia, mungesa e aksesit në burime, degradimi i mjedisit dhe konfliktet janë faktorë themelorë të zakonshëm që duhet të trajtohen për të arritur paqen e drejtë dhe zhvillimin e qëndrueshëm.
Si mund të punojmë së bashku për të arritur paqen e drejtë?
Së pari. Institucionet politike dhe sistemet e qeverisjes luajnë një rol kritik në promovimin e paqes së drejtë duke siguruar llogaridhënie, transparencë dhe sundim të ligjit.
Qeverisja demokratike, respektimi i të drejtave të njeriut dhe proceset politike gjithëpërfshirëse janë thelbësore për ndërtimin e besimit, nxitjen e angazhimit qytetar dhe promovimin e kohezionit social.
Reformat politike që trajtojnë korrupsionin, promovojnë qeverisjen e mirë dhe mbrojnë të drejtat e grupeve të margjinalizuara mund të ndihmojnë në parandalimin e konflikteve.
Së dyti. Ne kemi nevojë për institucione të forta, transparente, të cilat janë roje të drejtësisë dhe llogaridhënies.
Duke investuar në ngritjen e kapaciteteve të institucioneve, nga sistemet gjyqësore te agjencitë e shërbimeve publike, ne konsolidojmë paqen dhe hedhim bazat për stabilitet afatgjatë.
Së treti. Vetëm paqja ka një implikim të fortë për zhvillimin shoqëror. Drejtësia sociale qëndron në zemër të çdo shoqërie vërtet paqësore.
Për këtë ne duhet të çrrënjosim diskriminimin, të promovojmë barazinë dhe të fuqizojmë komunitetet e margjinalizuara dhe të bëjmë të mundur që çdo person të përmbushë potencialin e tij.
Së katërti. Kultura luan një rol kryesor në promovimin e paqes së drejtë duke nxitur mirëkuptimin, ndjeshmërinë dhe respektin e ndërsjellë midis komuniteteve të ndryshme.
Paqja e vërtetë kërkon kultivimin e një kulture tolerance, mirëkuptimi dhe dialogu – një kulturë që përqafon diversitetin si një burim force dhe jo si shkak për konflikt. Unë jam krenar të them se Shqipëria është një shembull për botën për harmoninë dhe tolerancën e saj fetare.
Së fundi. Pabarazia ekonomike dhe përjashtimi janë shpesh shkaqet kryesore të konfliktit dhe jostabilitetit. Për të promovuar paqen e drejtë, është thelbësore të adresohen pabarazitë ekonomike dhe të sigurohen politika ekonomike gjithëpërfshirëse nga të cilat përfitojnë të gjithë anëtarët e shoqërisë.
Investimi në arsim, kujdes shëndetësor dhe infrastrukturë, promovimi i sipërmarrjes, mbështetja e bizneseve të vogla, mbështetja e zhvillimit të qëndrueshëm dhe menaxhimit të përgjegjshëm të burimeve mund të ndihmojë në uljen e varfërisë dhe pabarazisë, zbutjen e konflikteve mjedisore dhe promovimin e stabilitetit ekonomik afatgjatë.
Si përfundim, do të thosha se kurrë nuk duhet ta marrim paqen si të mirëqenë. Ne duhet të punojmë pa u lodhur në të gjithë sektorët dhe disiplinat dhe duhet të angazhojmë të gjithë aktorët, përfshirë qeveritë, organizatat e shoqërisë civile, lëvizjet bazë dhe komunitetet lokale për të arritur paqen e drejtë dhe për të bërë një botë më të mirë.
Faleminderit!