Intervista e Kryetarit të LSI-së, Ilir Meta, dhënë në emisionin “ Bugajski Hour” në “Albanianscreen”

04 May Intervista e Kryetarit të LSI-së, Ilir Meta, dhënë në emisionin “ Bugajski Hour” në “Albanianscreen”

Ndërsa zgjedhjet po afrohen… Dua të hidhem drejt e tek pyetjet mbi zgjedhjet. Dhe pikë së pari, më lejoni t’ju pyes përse ndryshuat koalicionin dhe vendosët të bashkoheni me koalicionin e Partisë Socialiste? Pra, nga koalicioni qeveritar në koalicionin socialist. Supozoj se ju jeni i bindur që opozita do të fitojë zgjedhjet? Ju lutem, më thoni përse e ndryshuat tani!

Jam tërësisht i bindur se LSI ka bërë gjithmonë zgjedhjet më të drejta në kushtet dhe rrethanat historike, që nga domosdoshmëria e krijimit të saj. Ajo u krijua si një forcë e cila kaloi nga qeveria në opozitë, nëse kemi parasysh kushtet kur patëm debate të forta me lidershipin e z. Nano dhe të PS-së në atë periudhë e në vijimësi.

Pas zgjedhjeve të vitit 2009 për herë të parë kemi një koalicion midis PD-së si një forcë e djathtë dhe LSI-së si një forcë e majtë, si një forcë socialiste, socialdemokrate, që natyrisht u imponua nga rezultati i zgjedhjeve dhe njëkohësisht nga pamundësia për të realizuar një koalicion me PS-në, e cila duhet theksuar se i kishte përjashtuar të gjitha mundësitë e një bashkëpunimi para zgjedhjeve të vitit 2009 me LSI-në. Pra, koalicioni me PD-në ishte një vendim shumë i drejtë për kohën kur u mor, sepse ishte e vetmja mënyrë që ne të mund të kontribuonim për stabilitetin e vendit, por nuk ishte një produkt i natyrshëm. Sot ju me të drejtë bëni një pyetje, që e kanë bërë më përpara edhe shumë kolegë të tjerë, e cila unë mendoj se i ka marrë pak a shumë përgjigjet e saj, të cilat kanë të bëjnë me faktin se LSI-ja është e bindur se pavarësisht edhe nga bashkëpunimi i këtyre 4 viteve me PD-në, pavarësisht edhe nga disa rritje të rëndësishme gjatë kësaj periudhe, një problem që sidomos u shtua gjatë vitit të fundit kishte të bënte pikërisht me vendosmërinë e lidershipit të PD-së për të marrë drejtimin e shumë institucioneve të tjera, të cilat normalisht duhet të jenë sa më të pavarura. Dhe në këto kushte edhe ngërçi lidhur me reformat e duhura për integrimin evropian erdhi duke u bërë edhe më i vështirë, pasi edhe opozita po ndihej gjithnjë edhe më e margjinalizuar dhe natyrisht që kjo tendencë për të përqendruar këto pushtete është një shqetësim për demokracinë në përgjithësi. Ne besojmë se me këtë vendim konstruktiv transparent dhe në kohën e duhur do të japim një kontribut për të vendosur një ekuilibër të ri politik në vend dhe njëkohësisht për të ribalancuar pushtetet, çka është shumë e rëndësishme për ta bërë demokracinë tonë me vitale dhe më të shëndetshme, institucionet tona më funksionale. Por edhe për të rigjallëruar shumë potenciale ekonomike, të cilat për momentin nuk japin ato rezultate që do të duhet të kënaqnin kërkesat në rritje të qytetarëve tanë. Edhe për një arsye të një vetëkënaqësie të madhe të lidershipit të qeverisë me situatën ekonomike në vend.

Kur thoni përqendrim pushteti, keni ndërmend tendenca të fshehta autoritare në qeveri që ju u kundërviheni?

Mendoj se faktet flasin vetë, besoj se PD-ja duhet të kishte bërë përpjekje më të mëdha për një president konsensual. Njëkohësisht edhe për drejtimin e shumë institucioneve të vendit duhet të kishte pasur një proces më gjithëpërfshirës. Natyrisht të gjitha këto shqetësime sjellin edhe rrezikun e autoritarizmit, i cili në fakt u demonstrua në mënyrën më të qartë dhe më të papërmbajtur në rastin e ndryshimit në mënyrë arrogante, antikushtetuese dhe të paligjshme të një anëtari të KQZ-së që ka sjellë jo pak pasoja për besueshmërinë e standardeve të zgjedhjeve në të cilat ne kemi hyrë.

A ishte shkëputja juaj me qeverinë miqësore, a ishte një divorc i kadifenjtë, apo mos vallë tani ka një konflikt mes jush dhe partisë në pushtet?

Mendoj se ishte një ndarje të cilës i kishte ardhur koha, por më shumë se sa ndarje apo prishje unë do të preferoja me bindjen time që ishte përfundimi një marrëveshjeje. Ne duhet të kuptojmë që demokracia funksionon në bazë të marrëveshjeve. Gjithashtu ne kemi qenë një forcë politike tepër serioze në respektimin e marrëveshjeve në çdo kohë, si me PS-në apo me PD-në, mund të kemi pasur mendime të ndryshme për çështje të ndryshme, por asnjëherë nuk kemi synuar t’i prishim marrëveshjet për arsye jo shumë të rëndësishme apo madhore. Por, sigurisht që ishte përfundimi i një marrëveshjeje dhe mendoj se është një rast i parë, kjo është një risi që sjell LSI-ja, ku përfundon një marrëveshje në mënyrën më konstruktive dhe më civile.

I kthehemi tani zgjedhjeve! Siç e dini, ka pasur një konflikt dhe një diskutim të vijueshëm mbi KQZ-në! Kjo është një pyetje për publikun amerikan në veçanti: Zëvendësimi që qeveria i bëri njërit nga shtatë anëtarët e KQZ-së, i cili është propozuar nga partia juaj, në kohën kur ju u larguat nga koalicioni. Që nga ky çast, tri anëtarët opozitarë janë larguar nga KQZ-ja, gjë e cila e bën atë një institucion që nuk ka përbërje të plotë dhe me gjasë jo plotësisht funksional. Ç’ndikim ka kjo situatë mbi zgjedhjet?

Mendoj se ekziston një dallim i qartë midis KQZ-së në të kaluarën dhe KQZ-së aktualisht si institucion, sepse këtu nuk kemi të bëjmë me përfaqësues të partive dhe me një institucion që bazohet tek balancimi, por këtu kemi të bëjmë me një institucion të pavarur, ku natyrisht anëtarët e tij, propozohen nga forca të caktuara politike, por me kushte shumë të qarta ligjore. Që të mos kenë qenë të përfshirë në jetën politike në të kaluarën, që të jenë ekspertë e kështu me radhë. Që do të thotë se pavarësisht se dikush do t’i propozojë, përderisa ata i zgjedh parlamenti, që në zgjedh edhe anëtarë të gjykatës kushtetuese apo gjykatës së lartë, në fund të fundit ata duhet të jenë njerëz me integrim të lartë e të cilët pasi bëjnë betimin për detyrën e tyre duhet të respektojnë vetëm ligjin dhe kushtetutën. Ekziston me qëllim një keqkuptim, i frymëzuar sidomos kohët e fundit nga propaganda e PD-së për të justifikuar këtë shkelje të rëndë të ligjit dhe të pavarësisë së këtij institucioni, sepse u shkelën në mënyrë më flagrante të gjitha procedurat demokratike. Njëkohësisht duhet të kemi parasysh se të gjithë anëtarët e KQZ-së janë zgjedhur me konsensus. Pra, janë votuar nga kuvendi dhe kanë marrë një shumicë tepër të gjerë nga të dy krahët politikë. Kjo ka qenë një lëvizje e paligjshme dhe e njëanshme.

Lidhur me pyetjen tuaj se ç’mund të ndodhë në të ardhmen, them se ajo që duhet të ndodhë është që të rivendoset besimi te KQZ-ja si një institucion i pavarur dhe kjo nuk mund të ndodhë pa rivendosjen e konsensusit. Këtu nuk bëhet fjalë për fatin e një individi apo qoftë edhe të 7 individëve që përbëjnë KQZ-në. Këtu bëhet fjalë për besueshmërinë e këtij institucioni.

A do të mbushë vendet bosh në KQZ opozita apo jo? Pra, cilat janë alternativat duke nisur që tani e deri tek zgjedhjet?

Së pari, nuk është opozita ajo që ka iniciuar dorëheqjet e tre anëtarëve të tjerë. Ato kanë qenë dorëheqje individuale, me deklarata të qarta publike dhe këtu nuk është çështja për të plotësuar disa vende apo për të punësuar disa ekspertë të tjerë. Këtu kemi të bëjmë me çështjen e besueshmërisë së KQZ-së dhe të garancive, për të cilat ka nevojë opozita dhe i gjithë procesi, që ky komision të mos jetë vegël e mazhorancës apo qoftë edhe e opozitës. Sepse kjo është një garanci për të gjithë procesin dhe për të gjithë qytetarët. Kjo natyrisht kërkon një dialog dhe vullnet konstruktiv midis palëve.

A ka gjasa që zgjedhjet të cenohen nëse KQZ-ja nuk ka numrin e plotë prej shtatë anëtarëve?  

Natyrisht që standardi i zgjedhjeve është cenuar përderisa është shkelur ligji dhe fryma e kushtetutës në mënyrë të qartë me veprimet ë kanë ndodhur në parlament. Por, opozita pavarësisht nga vullneti i saj dhe përpjekjet e saj konstruktive për të rindërtuar besimin rreth KQZ-së nuk ka synuar dhe nuk synon në asnjë moment që të bllokojë procesin e zgjedhjeve dhe akoma më tepër siç ka dëshirë të shprehet vazhdimisht z. Berisha që t’i bojkotojë ato. Kjo gjë nuk do të ndodhë dhe nuk ka për të ndodhur, sepse opozita është e bindur në rëndësinë e këtyre zgjedhjeve për stabilitetin dhe te ardhmen evropiane të Shqipërisë dhe padyshim që opozita nuk mund të bojkotojë fitoren e saj më 23 qershor. Përkundrazi, do të jetë e detyruar të marrë masa të tjera për të garantuar mbrojtjen e votës së qytetarëve shqiptarë, gjë që natyrisht nuk është shumë normale kur kemi parasysh që jemi në vitin 2013 dhe askush nuk duhet të jetë i shqetësuar nga cenimi i të drejtës së votës dhe aq më tepër nga rreziku i keqnumërimit të saj.

Pra, supozoj se ju nuk jeni dakord me supozimet e Kryeministrit se opozita po bojkoton apo po orvatet të shtyjë zgjedhjet nga frika e humbjes?

Absolutisht, kjo është një propagandë që kryeministrit Berisha e bën për të nxitur sa më shumë militantët e tij, por e vërteta është krejt ndryshe. Opozita është e interesuar t’i afrojë zgjedhjet në mënyrë që të afrojë ditën e fitores së saj dhe natyrisht që fitorja e opozitës, unë jam i bindur dhe për këtë qëndron edhe LSI-ja në këtë koalicion, nuk do të jetë dita e parë e revanshit të një pale ndaj palës humbëse. Përkundrazi, do të jetë dita e parë kur vendi do të jetë më i qetë nga një politikë tepër konfliktuale dhe ndarëse, e cila në fund të fundit ka edhe përgjegjësinë kryesore për atë që Shqipëria nuk ka arritur dot në marrëdhëniet me Bashkimin Evropian.

Më lejoni t’ju pyes mbi komentet e disa zyrtarëve në Amerikë dhe në BE në lidhje me pavarësinë e KQZ-së, ku është thënë se pavarësia e saj duhet respektuar dhe se ndryshimi i rregullave nuk frymëzon besueshmëri tek zgjedhjet, por mund ta vendosë Shqipërinë në një kurs përplasjeje me Uashingtonin dhe Brukselin. Si i përgjigjeni këtij komenti?

Përderisa këtu aktivitetet të zyrtarëve nga më të lartë të Bashkimit Evropian bojkotohet nga përfaqësuesit e qeverisë, natyrisht që kuptohet që ka një raport jo shumë bashkëpunues, ashtu siç duhet të jetë, midis qeverisë si përfaqësuese e gjithë popullit shqiptar me Bashkimin Evropian, me Komisionin Evropian. Kjo nuk është normale dhe nuk na ndihmon të ecim më shpejt në rrugën e integrimit evropian, por edhe të zhvillimit të vendit. Përderisa pati një nxitim të jashtëzakonshëm edhe në rastin e veprimit arbitrar për heqjen e një anëtari të KQZ-së ku përveç konsensusit me të cilin është bërë kodi zgjedhor dhe janë zgjedhur gjithë anëtarët e KQZ-së në të kaluarën nga të dyja palët, nuk duhet të harrojmë se një faktor kyç që ka bekuar këtë kod, absolutisht që është faktori ndërkombëtar, komuniteti ndërkombëtar, i cili ka bërë kur është dashur edhe rolin e facilituesit, por edhe të negociuesit mes palëve për të pasur këtë kod dhe këtë zgjidhje për KQZ-në. Sigurisht që ka një nervozizëm nga ana e qeverisë në raporte me partnerët ndërkombëtarë, i cili është një kosto për vendin dhe jo thjesht për individë të caktuar, sepse marrëdhëniet e Shqipërisë me perëndimit janë jetike dhe janë e vetmja alternativë, nuk ka një alternativë të dytë. Aq më tepër që nacionalizmi elektoral që nuk mund të jetë kurrsesi.

Sa të rëndësishme janë këto zgjedhje për Shqipërinë? Kemi pasur një varg zgjedhjesh në 20 vitet e fundit të cilat nuk kanë marrë kurrë vulën e miratimit të plotë nga bashkësia ndërkombëtare, dhe sot ka një fokusim të madh që Shqipëria të bëjë zgjedhje të mira kësaj here. Si do ta nënvizoni rëndësinë e këtyre zgjedhjeve, sidomos për publikun shqiptar?

Janë zgjedhje tepër jetike të theksuara në mënyrë të qartë nga drejtuesit më të lartë të Bashkimit Evropian dhe nga përfaqësuesit më të lartë edhe të SHBA-ve, sepse në fund të fundit cilësia e zgjedhjeve tregon edhe cilësinë e gjithë funksionimit të institucioneve në të ardhmen, që nga parlamenti, që nga qeveria, që nga institucionet e drejtësisë dhe njëkohësisht ka të bëjë me besimin e qytetarëve te demokracia dhe te rëndësia e pjesëmarrjes së tyre edhe përmes votës. Dhe në këto kushte, kur për fat të keq lidershipi i PD-së, që duhet të tregojë përgjegjshmërinë dhe vetëpërmbajtjen më të madhe për standardet e këtyre zgjedhjeve, po sillet në një mënyrë nervoze, arrogante dhe aspak të kujdesshme. Natyrisht që rritet përgjegjësia e opozitës për të garantuar akoma më tej rotacionin dhe nëse do të kenë probleme zgjedhjet, e natyrisht që problemet kanë filluar me standardin e ulur të KQZ-së si një administrues i pavarur i këtij procesi dhe i besueshëm, mënyra e vetme që Shqipëria të kalojë testin e zgjedhjeve është rotacioni. Sepse vetëm rotacioni do të linte në hije disa nga këto probleme, për të cilat ne fatkeqësisht po flasim.

Sërish, një pyetje që zgjon interes veçanërisht në Uashington. Çfarë mund të presim që të ndodhë deri në zgjedhje? Pra, a ka probleme të tjera që na presin rrugës, ndonjë përplasje e mundshme për të cilën ne nuk jemi në dijeni, dhe për të cilën ju mund ta na vini në dijeni?

Ne nuk dëshirojmë të shohim probleme të tjera, të cilat nuk e përmirësojnë klimën e besimit te zgjedhjet dhe nuk u krijojnë mundësinë qytetarëve që bëjnë më të qarta diferencat midis alternativave dhe programeve të forcave të ndryshme politike. Megjithatë, ne jemi këtu për të treguar vullnetin tonë për t’i shërbyer përmirësimit të kësaj klime. Njëkohësisht për të garantuar rotacionin dhe ndryshimin pas datës 23 qershor.

Një përbërës tejet i rëndësishëm në çdo palë zgjedhje nuk është vetëm legjitimiteti i tyre, por edhe pranimi si nga ana e publikut ashtu dhe nga humbësit. Pyetja që unë kam është: nëse demokratët humbasin, a janë ata të gatshëm për të lëshuar pushtetin? Dhe, anasjelltas, nëse humbisni, a do ta pranoni ju humbjen?

Mendoj se janë dy çështje të ndryshme legjimiteti dhe legaliteti. Legjitimiteti është shumë më i rëndësishëm, është besimi i qytetarëve se vullneti i tyre është sanksionuar në rezultatin e zgjedhjeve dhe natyrisht edhe bindja e komunitetit ndërkombëtar, se është respektuar vullneti i lirë i qytetarëve të këtij vendi. Në këtë drejtim ne jemi të bindur se fitorja e opozitës në zgjedhjet e e23 qershorit është edhe garancia më e madhe se zgjedhjet do të kenë legjitimitetin e duhur, jo vetëm përballë qytetarëve tanë, por edhe përballë faktorit ndërkombëtar. Si do të reagojë lidershipi i PD-së? Mendoj se kjo është një e drejtë e tyre, por nuk kam asnjë arsye të besoj se nuk do të pranojnë rezultatin e zgjedhjeve, sepse këto janë modele të vendeve që janë shumë larg Evropës. Apo aq më keq se mund të ndodhë siç ka ndodhur në ndonjë vend në të kaluarën, ku presidenti është larguar nga detyra duke marrë karrigen me vete në shtëpi. Pavarësisht nga këto vështirësi, besoj se ne jemi një vend që kemi arritur disa standarde, jo më të lartat e demokracisë, dhe natyrisht që rotacioni duhet të pranohet nga të gjithë dhe pse jo nga të gjithë me dëshirë.

Ne në Uashington jemi gjithnjë të shqetësuar që Ballkani nuk është akoma plotësisht i stabilizuar. Pra, zgjedhjet janë një kohë për të parë se ç’progres është shënuar, deri ku është konsoliduar demokracia, sa stabilitet social ka në vend, e kështu me radhë. Po ju pyes hapur, a ka rrezik për trazira publike dhe për një konflikt të mundshëm social, qoftë nëse zgjedhjet nuk pranohen si të ligjshme nga njëra palë apo tjetra, qoftë nëse ato nuk përmbushin standardet ndërkombëtare dhe publiku bëhet tejet i acaruar? Pra, a ka një rrezik potencial për konfliktit në Shqipëri? Me fjalë të tjera, a ka për të pasur politikë rruge, apo konflikt rruge?

Personalisht nuk e shikoj për momentin këtë rrezik. Pavarësisht nga rreziku që u qëndron zgjedhjeve vazhdimisht mbi kokë nga dëshira e lidershipit të Partisë Demokratike për të imponuar një arbitraritet tërësisht jashtë kohës në të cilën ne jetojmë, duke dashur të krijojë idenë se mund të ndodhë çdo gjë. Kjo është e pamundur, mendoj unë. Por, e theksoj edhe një herë tjetër që do të ketë një diferencë bindëse. Nuk do të jetë diferenca me 10 vota si në rastin e Bashkisë së Tiranës, do të jetë një diferencë sipas mendimit tim me të paktën 200 mijë vota në këto zgjedhje. Më duhet të theksoj që për herë të parë në këto 23 vjet të gjitha forcat politike të së majtës janë së bashku, dhe jo vetëm kaq, por së bashku me to kemi edhe forca të spikatura që kanë qenë në të djathtë ose në qendër, ndërkohë që e djathta paraqitet e përçarë si rrallë ndonjëherë tjetër, duke pasur në konsideratë sfidën e Partisë “Fryma e Re Demokratike”, të ish-presidentit Topi, një nga eksponentët kryesorë të Partisë Demokratike gjatë këtyre dy dekadave. Pra do të kemi një diferencë tepër bindëse. Natyrisht që jemi të shqetësuar për problemet që janë shfaqur apo mund të shfaqen, por unë sidoqoftë jam i qetë dhe i bindur. Duke qenë i bindur në sigurinë e këtij rotacioni, jam i bindur që vetë rotacioni do të lërë në hije edhe disa probleme që janë shfaqur me standardin e zgjedhjeve, për fat të keq, deri tani.

Le t’i kthehemi paksa kohës kur ju ishit pjesë e koalicionit qeverisës. Çfarë mendoni se ka arritur partia juaj, apo koalicioni juaj? Cilat ishin sukseset dhe dështimet gjatë asaj kohe? Për shembull, kam dëgjuar disa analistë që kanë kritikuar Ministrinë e Ekonomisë lidhur me programin e privatizimeve, apo Ministrinë e Shëndetësisë për gjendjen e keqe të sistemit shëndetësor. Cila është përgjigja juaj: cilat ishin sukseset dhe cilat dështimet?

Duhet të kemi parasysh se Lëvizja Socialiste për Integrim ka qenë në një situatë delikate. Së pari sepse Partia Socialiste, duke mos dashur të pranonte koalicionin e LSI-së me Partinë Demokratike, energjitë e saj me kontestuese dhe më negative dhe i përqendroi tek Lëvizja Socialiste për Integrim në qeveri. Por njëkohësisht edhe Partisë Demokratike në një farë mënyre i interesonte që shumë probleme t’i adresoheshin LSI-së. Duhet të kemi parasysh raportin real midis LSI-së dhe Partisë Demokratike në qeverisje, ku vërtet ka qenë një bashkëqeverisje, por kjo ka qenë një bashkëqeverisje ku LSI ka qenë një faktor i rëndësishëm për shumë çështje politike, por në nivelin e qeverisjes ka qenë një faktor modestë, duke pasur parasysh edhe shkallën e përfaqësimit tonë në Parlament. Le të vijmë tek disa çështje më konkrete: Për sa i takon procesit të privatizimit, nuk mendoj që gjatë këtyre katër viteve ka ndodhur ndonjë privatizim jotransparent, përkundrazi. Edhe pse mund të mos kenë qenë të suksesshme, sikurse ka qenë rasti i Albpetrol-it, procesi ka qenë tepër transparent, dhe nuk ka qenë thjesht një proces i drejtuar nga një ministri, por ka qenë një proces dhe një përgjegjësi e të gjithë qeverisë. Nëse kemi rastin e dështimit të CEZ-it, ky është një privatizim i realizuar me kohë, pra gjatë mandatit të parë të Partisë Demokratike. Pra nuk mendoj që qeveria ka pasur problemet e saj për shkak të mosangazhimit të LSI-së. Le të marrim rastin e shëndetësisë: Ky është një rast i cili duhet kapur në themelet e tij, sepse është e vërtetë që ka jo pak probleme, por të mos harrojmë që problemi më i madh është mungesa e financimit të këtij sektori kaq të rëndësishëm dhe kaq jetik. Maqedonia që është një vend me një popullsi më të vogël se Shqipëria, ka një buxhet shumë më të lartë se sa Shqipëria për sa i takon shëndetësisë. Pra, standardet tona të financimit të këtij shërbimi janë më të ulëta se të vendeve në rajon, pa pasur në konsideratë parametra të tjerë. Ose të marrim edhe një rast tjetër, vendosjen e TVSH-së për barnat. Nuk ka qenë një iniciativë e LSI-së, madje është kundërshtuar nga ministri i LSI-së. Ka qen
ë një iniciativë e Ministrisë së Financave dhe është vendosur me shumicë votash në qeveri. Natyrisht dikush thotë pse Lëvizja Socialiste për Integrim nuk prishi marrëveshjen për këtë çështje apo për një çështje tjetër, por qëllimi ynë nuk ka qenë për të gjetur rastin për të prishur një marrëveshje, por për të bërë përpjekjet më të mira duke pasur në konsideratë se edhe situata politike ka qenë jo pak e tensionuar për të shkuar në mënyrën më të pranueshme dhe normale drejt përfundimit të kësaj marrëveshjeje, natyrisht duke i ngritur problemet dhe shqetësimet tona. Ka pasur raste kur mund të prishej marrëveshja, sikurse ka qenë po për një arsye madhore që kishte të bënte me raportet e Shqipërisë më NATO-n dhe rasti ka qenë kur ka pasur një iniciativë për të ndryshuar ligjin për Shërbimin Informativ në mënyrë të padakordësuar me NATO-n, çka ishte një detyrim i qeverisë shqiptare, e cila disa vite pas anëtarësimit në NATO ishte e detyruar që për legjislacionin që lidhej me çështjet e sigurisë të konsultohej me NATO-n. Dhe këtu qëndrimi ynë ka qenë i qartë, është bërë i qartë publikisht edhe në Parlament dhe natyrisht ka pasur një reflektim. Pra, mendoj se ka pasur shumë çështje, të cilat kanë shprehur diferencat e ndryshme, ashtu sikurse mendoj se ka edhe mjaft gjëra pozitive që janë bërë edhe falë insistimit të Lëvizjes Socialiste për Integrim, sidomos shumë lehtësi përsa i takon biznesit fason në vend, që është biznesi më i madh punëdhënës në vend, ku janë bërë shumë lehtësira pozitive falë edhe iniciativës së LSI-së.

Le të supozojmë se opozita fiton, siç duket nga bindja juaj, a ka ministri të veçanta që partia juaj do të preferonte të drejtonte në qeverinë e ardhshme? Ndoshta është e parakohshme, por ia vlen që të mendohet paraprakisht.

Mendoj se kjo është çështja më e parëndësishme. Për ne është e rëndësishme t’i kontribuojmë realizimit të këtij rrotacioni. Ky rrotacion unë mendoj se është i rëndësishëm për të gjithë vendin. Nuk është i rëndësishëm vetëm për ata të cilët ndihen në opozitë me qeverinë. Besoj se edhe vetë Partisë Demokratike ky rrotacion do t’i shërbejë për tu bërë më tokësore, për të njohur më mirë realitetin dhe për të rikonceptuar vetveten, në kuadër të sfidave të ardhshme që ka vendi. Dhe natyrisht që gjithçka tjetër mbetet për tu vlerësuar pas zgjedhjeve dhe pas rezultatit të tyre.

Le t’i kthehemi BE-së, sepse kjo është një çështje mjaft e rëndësishme për Shqipërinë. Mbi kë mendoni se bie përgjegjësia në lidhje me paaftësinë për të miratuar legjislacionin e nevojshëm për të fituar statusin e vendit kandidat? Kjo është diçka që ka zënë pjesën më të madhe të vitit të fundit, dhe shumë njerëz supozonin se ky legjislacion do të miratohej përpara zgjedhjeve. Cila është arsyeja e këtij bllokimi?

Mendoj se arsyeja kryesore, e cila është një arsye politike dhe e përgjithshme, është pikërisht jo vetëm ndjenja e opozitës si e përjashtuar nga institucionet por natyrisht edhe një mungesë fleksibiliteti nga ana e lidershipit të Partisë Demokratike. Unë jam i bindur se në rast se do të kishim arritur të zgjidhnin Presidentin me konsensus situata do të kishte qenë më pozitive. Le të shohim rastet e emërimeve të fundit në disa nga gjykatat më të rëndësishme të vendit. Ka shumë nxitim për të plotësuar vendet në një mënyrë të njëanshme dhe të mos harrojmë se miratimi i njërit prej këtyre tre ligjeve, ai për Gjykatën e Lartë përpara zgjedhjeve, mbart edhe shqetësimin e opozitës sepse kjo do t’i krijonte mundësinë Partisë Demokratike që të plotësonte shumë vende të tjera në sistemin gjyqësor para zgjedhjeve, në mënyrë të njëanshme, duke pasur probleme dhe shqetësime përsa i takon pavarësisë së sistemit gjyqësor, jo vetëm Gjykatës së Lartë, asaj Administrative e kështu me radhë. Pra, është thelluar ky ngërç, i cili natyrisht që në fillimet e tij mbart edhe një përgjegjësi të qartë të lidershipit të opozitës.

A do të thoshit se BE-ja po humbet një pjesë të parimeve dhe ndikimeve në Shqipëri për shkak se këto ligje nuk janë miratuar? Dhe unë jam në dijeni se BE-ja priste që këto të përmbylleshin përpara zgjedhjeve

Unë nuk do doja të isha i pashpresë së këto ligje nuk do të mund të miratohen deri në fund të Parlamentit aktual dhe duhen bërë të gjitha përpjekjet për të arritur çdo lloj kompromisi sepse kjo është në interes të vendit dhe të marrëdhënieve tona me Bashkimin Evropian. Dhe e vetmja mënyrë që Shqipëria të marrë statusin e vendit kandidat, të paktën deri në dhjetor të këtij viti, është që këto tre ligje të miratohen gjatë këtyre dy-tre javëve. Ne do të shikojmë dhe do të bëjmë përpjekjet tona dhe shpresojmë që të ketë një përgjegjshmëri pozitive nga të gjithë aktorët.

Tani po futem tek ideologjitë partiake, programet partiake. Sipas mendimit tuaj, a ka Shqipëria tani dy blloqe të dallueshme: të majtën, ose qendrën e majtë dhe të djathtën, ose qendrën e djathtë? Nëse po, cili është ndryshimi mes tyre? Për votuesin shqiptar që mund të mos e njohë historinë e socializmit apo partive të djathta. Cilat janë alternativat që ata kanë? Cilat janë ndryshimet?

Unë mendoj se ka disa dallime të cilat në rastin më të mirë nuk do të thosha se vijnë nga ideologjitë e ndryshme. Por, mendoj se vijnë nga perceptimet e ndryshme për realitetin. Natyrisht që, sipas mendimit tim, PD ka bërë më të mirën e mundshme gjatë këtyre tetë viteve për drejtimin e vendit. Më të mirën e mundshme sipas mundësive dhe kapaciteteve të saj. Dhe duket që aktualisht lidershipi i saj jeton larg një realiteti konkret. Mjafton të shikojmë apo të dëgjojmë vazhdimisht në fjalime, të cilat mbartin edhe një frymëzim nga e kaluara e largët, ku duke iu referuar situatës aktuale të krizës ekonomike, financiare në Evropë apo në botë, shohim që Shqipëria krahasohet dhe del më mirë se Gjermania apo edhe vende të tjera, duke mos njohur realisht kapacitetet dhe mundësitë reale që ka vendi për një zhvillim më të shpejtë për të plotësuar më mirë pritmëritë e qytetarëve tanë. Vëmë re një premtim spektakolar të Partisë Demokratike për hapjen e 250 mijë vendeve të reja të punës gjatë katër viteve, gjë që nuk përputhet aspak me atë që ka ndodhur gjatë këtyre tetë viteve. Duke pasur në konsideratë se ritmet e rritjes ekonomike kanë rënë, premtime të tilla tregojnë se ndryshimi dhe rrotacioni janë të domosdoshëm sepse koha e gjatë e qëndrimit në pushtet ka sjellë një shkëputje nga realiteti dhe nga problemet reale dhe konkrete që kanë qytetarët. Ndërkohë unë besoj se problemi kryesor për vendin, për sistemin tonë të demokracisë i cili ka impaktin e tij dhe efektin e tij edhe sa i takon zhvillimit ekonomik, sipërmarrjes së lirë, punësimit dhe me radhë, pikërisht thelbi i atij ndryshimi të domosdoshëm që duhet të ndodhë n
ë Shqipëri, nuk ka të bëjë thjesht me të djathtën apo me të majtën, por ka të bëjë me mbrojtjen e demokracisë sonë, me rrezikun e përqendrimit të pushteteve, me rrezikun e autoritarizmit, i cili sjell pasojat e tij në demokraci, sjell pasojat e tij në gjyqësor, sjell pasojat e tij në të drejtat e njeriut, por sjell edhe pasoja edhe në vendimet ekonomike, në impaktin e drejtpërdrejtë që ato kanë për jetën e qytetarëve tanë. Aktualisht është e qartë se lidershipi i Partisë Demokratike përfaqëson një model gjithnjë e më autoritar, i cili kurrsesi nuk jep shpresë dhe garanci se do të kemi një zhvillim shumë më dinamik të sipërmarrjes së lirë në vend apo se në vendimet e një qeverie të ardhshme do të kemi një gjithëpërfshirje për të pasur vendime sa më të drejta për zhvillimin strategjik të vendit, për zhvillimin e ekonomisë, për përmirësimin e klimës së biznesit e kështu me radhë.

Përpos kësaj, po hap edhe çështjen e nacionalizmit. Kemi dëshmuar, të paktën para disa javësh apo muajsh retorika të theksuara nacionaliste nga ana e disa partive, e disa udhëheqësve. Me sa kam ndjekur, ju arritët të mos përfshiheshit, le të themi në këtë debat nacionalist që mbërtheu politikën. Pse iu shmangët? Pse mendoni se diçka e tillë e dëmton Shqipërinë? Pse mendoni se disa parti apo disa udhëheqës bënë deklarata nacionaliste?

Sepse Ballkani dhe Shqipëria si pjesë e tij kanë vetëm një alternativë për të mos u kthyer pas dhe për të ecur përpara, dhe për të ecur më shpejt, që është integrimi evropian, jo thjesht si qëllim në vetvete por si një instrument, si një projekt, i cili na ndihmon të gjithëve të zhvillojmë bashkëjetesën dhe të arrijmë ato standarde sigurie ekonomike e sociale të cilat janë në vendet më të zhvilluara të Evropës. E kundërta e integrimit evropian ka qenë dhe mbetet nacionalizmi, si një antiprojekt që nuk sjell asnjë zgjidhje por që sjell vetëm probleme, në rastin më të mirë dhe në rastin më tragjik sjell gjakderdhje dhe tragjedi pa fund. Pse ne kemi pasur një rritje të retorikës nacionaliste kohët e fundit? Një nga arsyet është se nuk kemi bërë progresin e duhur drejt integrimit evropian. Në vitin e parë të qeverisë apo bashkëqeverisjes sonë me Partinë Demokratike ne arritëm një objektiv shumë të rëndësishëm që ishte liberalizimi vizave. Më pas, për fat të keq, procesi i statusit kandidat hyri në një ngërç për shkak të këtyre raporteve jo bashkëpunuese midis opozitës dhe mazhorancës. Natyrisht që u krijua edhe një lloj frustrimi. Kjo u shfrytëzua nga elementë të caktuar për të plotësuar këtë lloj vakumi që u krijua në raportet tona të integrimit në Bashkimin Evropian përmes nxitjes së nacionalizimit elektoral. Sigurisht që është për të ardhur keq që në një moment të dytë kjo pothuajse u kthye në një epidemi të përgjithshme gjë që e vuri vendin tonë pa të drejtë në qendër të disa kritikave dhe të partnerëve ndërkombëtare. E them pa të drejtë sepse Shqipëria arritjen më të madhe gjatë këtyre 14-15 viteve, që nga periudha e luftës së Kosovës, ka pasur politikën e saj jashtëzakonisht konstruktive, bashkëpunuese në rajon dhe gjithmonë është vlerësuar me superlativa për këtë kontribut të jashtëzakonshëm që ka dhënë në kohën e luftës së Kosovës dhe pas saj, në periudhën e krizës së Maqedonisë dhe në vazhdimësi. Pse erdhi kjo? Mendoj se deficitet që u krijuan në procesin e integrimit evropian por edhe disa probleme ekonomike-sociale në rritje brenda vendit sollën, si një mënyrë kompensimi, një frymë të panevojshme nacionalizmi natyrisht me qëllime elektorale. E theksoj edhe një herë se patriotizmi më i mirë është t’i shërbejmë integrimit evropian të Shqipërisë dhe së dyti jam i bindur se kombi shqiptar është ai që ka përfituar më shumë se çdo komb tjetër pas rënies së perdes së hekurt nga fillimi i epokës së integrimit evropian në rajonin tonë dhe në pjesën tonë të kontinentit. Le të shohim Kosovën. Le të shohim pozitën e shqiptarëve në Maqedoni apo atyre në Mal të Zi, Shqipërinë anëtare e NATO-s apo një vend që ka demonstruar qartë vokacionin e saj evropian pavarësisht pengesave të politikanëve që i sjellin këtij procesi dhe në këtë drejtim unë mbetem i bindur se kjo është e vetmja rrugë për Shqipërinë, për vendet e tjera të Ballkanit por edhe për Evropën, në mënyrë që Ballkani të mos jetë një problem për të në të ardhmen.

Duhet të na shqetësojë diçka e tillë gjatë fushatës elektorale? Me fjalë të tjera, ngritja e çështjes nacionaliste, shtimi i ndjenjave patriotike gjatë fjalimeve në fushata, gjatë tubimeve, etj. Duhet ta ndjekë nga afër këtë zhvillim komuniteti ndërkombëtar?

Natyrisht që komuniteti ndërkombëtar vëzhgon nga afër çdo detaj të këtyre zgjedhjeve sepse këto janë shumë të rëndësishme për Shqipërinë por edhe për atë që do të përfaqësojë Shqipëria pas këtyre zgjedhjeve. Pra, një Shqipëri me zgjedhje të vlerësuara, me zgjedhje të besueshme, është një partnere shumë më e besueshme për Shtetet e Bashkuara, për Bashkimin Evropian edhe pse i takon politikës rajonale dhe ndikimit të saj në raportet me vendet fqinje, në raport me shqiptarët kudo ku ata jetojnë. Unë besoj se qytetarët shqiptarë absolutisht nuk do të gënjehen nga retorika boshe nacionaliste për qëllime elektorale apo dhe përçarëse dhe konfliktuale dhe ata do të votojnë për të plotësuar atë ëndërr që ende ka shumë punë për tu realizuar që Shqipëria të bëhet si gjithë Evropa, dhe absolutisht që kjo është detyra e parë patriotike mendoj unë e çdo qytetari të këtij vendi. Një Shqipëri e standardeve evropiane është shërbimi më i mirë që mund t’i bëjmë gjithë kombit shqiptar dhe të gjithë shqiptarëve kudo që ata jetojnë, sepse është një Shqipëri që do të ketë një ndikim dhe një rol shumë më të mirë për ti përkrahur edhe ata në çështjet e tyre të drejta të afirmimit dhe po kështu Bashkimi Evropian është projekti që zgjidh të gjitha problemet e kombit shqiptar por dhe të vendeve të tjera të rajonit.

Sipas mendimit tuaj, a është Shqipëria gati të anëtarësohet në BE? Kam dëgjuar opinione të ndryshme për çështjen. Nëse po, kur? Edhe një pyetje që lidhet me këtë, a do i zgjidhë anëtarësimi në BE, apo premtimi i anëtarësimit, problemet e Shqipërisë?

Duhet të kemi në konsideratë se e vetmja rrugë për Shqipërinë dhe për Ballkanin për të ecur në rrugën e zhvillimit dhe të progresit është të ecim në rrugën e anëtarësimit drejt BE-së. Çdo devijim nga kjo rrugë, padyshim do të na çoj në problemet e së kaluarës. Dhe kjo do të jetë një problem për zhvillimin ekonomik, për projektet e përbashkëta strategjike që zhvillojnë të gjithë rajonin tonë. Sigurisht që Shqipëria kërkon kohën e saj për tu anëtarësuar në BE. Nuk mund të themi që vendi është plotësisht i gatshëm për të qenë anëtar i Bashkimit Evropian. Kemi sfida të rëndësishme që kanë të bëjnë me funksionimin e institucioneve. Ndaj dhe zgjedhjet janë një test shumë i rëndësishëm për ne në raport edhe me të ardhmen tonë evropiane. Kemi sfida të mëdha ekonomike edhe
sociale por pavarësisht nga kohëzgjatja e realizimit të këtyre standardeve nuk mund të ketë një projekt tjetër më të mirë i cili ndihmon Shqipërinë dhe shqiptarët të zgjidhin problemet e tyre.

Keni pritur kaq kohë ndërkohë që edhe parashikimet më optimiste thonë që Shqipëri i duhen 8 deri në 12 vite për në BE. A ia vlen kjo një pritje kaq e gjatë?

Sigurisht që në rast se nuk do të ketë ndryshime të tjera në BE, sepse dhe BE është në një proces evolutiv për shumë arsye, të zgjerimit, të ristrukturimit pas kësaj krize evropiane dhe globale. Sigurisht pra, në qoftë se nuk do të ketë ndryshime të tjera në BE ne kemi synimin dhe vullnetin edhe si koalicion, “Aleanca për Shqipërinë Evropiane”, që brenda tetë viteve Shqipëria të anëtarësohet në BE.

Tetë vite. Kini durim! Por duhet edhe punë për ta arritur diçka të tillë. S’mund të rrish veç duarkryq.

Pa asnjë diskutim. Po unë mendoj se progresi i vazhdueshëm, e mban jo vetëm të gjallë këtë shpresë dhe këtë motivim, por e bën edhe plotësisht të realizueshme këtë aspiratë mbarëkombëtare. E rëndësishme është të mos qëndrojmë në vend, të mos kënaqemi me stanjacionin, të mos kënaqemi duke u krahasuar me Gjermaninë, sepse Gjermania është një vend super i zhvilluar, krahasuar me ritmet e rritjes ekonomike të Shqipërisë, e kështu me radhë. Të ndryshojmë modelin e zhvillimit ekonomik të vendit i cili deri tani ka qenë kryesisht i bazuar mbi një ekonomi konsumi të financuar nga të ardhurat e emigrantëve, me qëllim që të stimulojmë rritjen e prodhimit në vend, të eksporteve, që është shumë e rëndësishme që vendi të fitojë sa më shumë edhe nga integrimi në Bashkimi Evropian dhe të humbasë sa më pak.

Kthehemi pak pas. Përmendët Kosovën, sigurisht. Ka pasur, siç shpresojmë të gjithë, një marrëveshje të madhe mes kryeministrave Thaçi dhe Daçiç, takimet e të cilëve u mbështetën, u ndërmjetësuan dhe u mundësuan nga BE-ja. Cili është mendimi juaj për marrëveshjen?

Është një marrëveshje e domosdoshme, e paevitueshme për të dy palët. Në politikë nuk ka asnjëherë marrëveshje ideale, më e mira e mundshme, dhe është e domosdoshme që të implementohet dhe të gjithë të kuptojmë që duke realizuar këtë marrëveshje të përqendrohen të gjitha energjitë tek e ardhmja. E ardhmja dhe për shqiptarët dhe për serbët është dhe duhet të jetë BE, nuk ka një mundësi të dytë. Unë personalisht jam angazhuar për një kohë të gjatë për të përmirësuar marrëdhëniet e Shqipërisë me Serbinë apo dhe të shqiptarëve në tërësi me serbët dhe jam i bindur që nuk ka asnjë mundësi tjetër që të ndihmojmë njëri-tjetrin, dhe ta shikojmë njëri-tjetrin si partnerë të një të ardhme të përbashkët dhe jo si armiq të dikurshëm. Duke udhëtuar në Ballkan vazhdimisht gjatë këtyre viteve, dhe ju besoj se keni udhëtuar shumë, duket në mënyrë të qartë që nuk kemi të bëjmë me njerëz të këqij dhe me njerëz të mirë, por kemi të bëjmë me politika të mira dhe politika destruktive, dhe natyrisht që të gjithë qytetarët

e Ballkanit nuk meritojnë më t’i kthehen përjetimeve të së kaluarës. Ballkani ka vuajtur kaq shumë, ka derdhur kaq shumë gjak, ka kaq shumë dhimbje ende dhe plagë të hapura, sa që do të ishte vërtet e domosdoshme dhe emergjente që të shkëputeshim nga e kaluara si një referencë për të ndërtuar politika sot në marrëdhënie me njëri-tjetrin.

Që të shkëputesh nga e kaluara, duhet të pranosh atë që ka ndodhur në të shkuarën. Siç e dini, presidenti Nikoliç bëri një deklaratë, sipas mendimit tim, tepër pozitive në njohjen e Srebrenicës si një gjenocid të mundshëm, sepse e tillë po përkufizohet nga OKB-ja. Ka pasur, apo duhet të ketë hapa të ngjashëm nga ana e qeverisë serbe për të njohur çka kanë bërë në Kosovë në kohën e regjimit të Millosheviçit? Do e ndihmonte diçka e tillë pajtimin mes dy kombeve?

Padyshim që kjo do të ndihmonte por në fund të fundit edhe kjo marrëveshje që është arritur, në mënyrë jo të drejtpërdrejtë, është një pranim i këtij realiteti të ri që është krijuar në Kosovë. Është një shpresë e madhe për një të ardhme në paqe, në mirëkuptim, në bashkëpunim. Ndërsa çështja e deklaratave natyrisht që shpeshherë është edhe çështje e kurajës të politikanëve të caktuar.

Doja t’ju pyesja, meqë nuk na ka mbetur edhe shumë kohë, pyetjet e fundit që kam lidhen me marrëdhëniet shqiptaro-amerikane. Dua të di këndvështrimin tuaj për rolin e Amerikës në politikën shqiptare. Specifikisht, keni bërë një deklaratë të ashpër për aktivitetet e një grupi lobimi në Uashington, Grupi “Podesta”. Ku qëndron problemi me disa grupe lobimi? Lobimi është punë e rëndësishme në Uashington për qeveri të ndryshme, kauza të ndryshme, biznese, etj. Si do e përkufizonit ju? Ç’farë kritike do i bënit?

Ne nuk jemi kundër kompanive lobuese, aq më tepër kur ato respektojnë ligjet e vendeve respektive dhe kur respektojnë një etikë të domosdoshme. Megjithatë në rastin konkret, meqenëse pyetja juaj ishte e drejtpërdrejtë, shqetësimi ynë ka ardhur nga disa fakte të publikuara edhe nga mediat shqiptare që kishin të bënin me disa dizinformacione të grupit “Podesta” që ishin për qëllime më shumë partiake se sa shtetërore sikurse ishte rasti i KQZ-së dhe akoma më keq rasti kur deklarata e Drejtorit të DASH, të bërë këtu në Tiranë, z. Jonathan Moore, u deformua nga ky grup në një komunikim që kishte bërë për institucionet dhe mediat ndërkombëtare. Praktikisht ishte hequr pjesa më e rëndësishme apo kritike për rastin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve. Natyrisht pas kontestimeve të bëra kjo u riparua me një deklaratë të dytë duke kërkuar falje për këtë harresë. Kush është problemi? Problemi është që ky grup apo çdo grup tjetër i cili kontraktohet nga një forcë e caktuar politike në Shqipëri, në funksion të komunikimit në interes të saj, mund ta bëjë këtë gjë dhe do të ishte e vështirë ta kritikoje. Por kur ky grup ka një kontratë me qeverinë shqiptare, e cila paguhet nga të gjithë taksapaguesit shqiptarë dhe jo nga PD dhe anëtarët e saj dhe kur jep informacione të tilla apo keqinformon për interesat e një force politike dhe jo të shtetit padyshim që ne nuk mund të mos jemi kritikë. Janë fondet e taksapaguesve shqiptarë, të të gjithëve, të demokratëve, socialistëve dhe të atyre që nuk janë të interesuar për asnjë parti. Pra, ky grup duhet të
punojë në interes të imazhit të Shqipërisë, të arritjeve të Shqipërisë dhe jo të keqinformojë për qëllime të lidershipit të PD-së. Ky është shqetësimi ynë.

Atëherë, nuk jeni kundër përpjekjeve lobuese në vetvete?

Nuk kemi diçka sepse kjo është një praktikë e njohur kur zhvillohet sipas ligjeve të vendeve të caktuara.

Kjo është edhe pyetja e fundit që lidhet me këtë çështje. Si e shikoni rolin e qeverisë amerikane, të krahasuar me grupet e lobimit, sepse ekziston një dallim mes tyre? Roli i qeverisë amerikane në Shqipëri? Duhet të jetë më aktive që të sigurojë se do bëhet progres në zhvillimin demokratik, në zgjedhjet e lira dhe të drejta, apo ekuilibri është tamam siç duhet të jetë në këtë moment?

Mendoj se Shtetet e Bashkuara kanë qenë dhe janë në mënyrë të vazhdueshme të interesuara, të preokupuara, të shprehura për promovimin e zgjedhjeve të lira, të demokracisë, pavarësisë së institucioneve në vendin tonë. Natyrisht që ato ndjejnë një detyrim të madh edhe për shkak se Shqipëria është anëtare e NATO-s, përveç progresit të saj edhe për shkak të mbështetjes së madhe të lidershipit të SHBA-ve. Mendoj se zgjedhjet e 23 qershorit janë një moment deçiziv për Shqipërinë edhe si një vend anëtar i NATO-s. Do të ishte një dëmtim jo vetëm i imazhit tonë por edhe i aleancës në rast se Shqipëria nuk do të hidhte hapa të sigurt përpara. Ndaj një angazhim edhe më në rritje dhe më i vëmendshëm i SHBA-ve, i politikës zyrtare, për këto zgjedhje është i mirëpritur dhe unë besoj se nuk do të mungojë.